เคล็ดลับน่ารู้

ห้องน้ำเพื่อผู้สูงวัย ปลอดภัยและใช้งานง่าย

8.5K

12 มกราคม 2567

ห้องน้ำเพื่อผู้สูงวัย ปลอดภัยและใช้งานง่าย

"ห้องน้ำสำหรับผู้สูงอายุที่ต้องคำนึงถึงเรื่องความปลอดภัยเป็นหลัก และยังคงสามารถใช้งานได้ง่าย สะดวกสบาย"

ห้องน้ำเป็นห้องสำคัญสำหรับทุกคนในบ้าน เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่ทำให้เป็นสุขคลายทุกข์ แต่รู้หรือไม่ว่า ห้องน้ำเองก็เป็นพื้นที่หนึ่งที่อาจทำให้เกิดอันตรายได้เช่นกัน โดยเฉพาะผู้ที่มีความบกพร่องหรือเสื่อมถอยของร่างกายเช่นผู้สูงอายุ สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงเกี่ยวกับออกแบบห้องน้ำใหม่หรือปรับเปลี่ยนบางส่วน สำหรับพวกเขาคือ ความปลอดภัย สะดวก ง่ายต่อการใช้งาน ซึ่งสามารถทำได้ไม่ยากดังนี้

ภาพ: ตัวอย่างลูกบิดประตูก้านโยก และ แบบแกน
ขอขอบคุณภาพ: SCG Eldercare Solution




ตัวอย่างการติดตั้งราวจับในห้องน้ำ ที่มาภาพ:www.cotto.com



อ่างล้างหน้าที่มีส่วนโค้งเว้าด้านหน้า และก๊อกน้ำแบบก้านปัด ออกแบบมารองรับสรีระการใช้งานของผู้สูงอายุ

 

อุปกรณ์และสุขภัณฑ์ในห้องน้ำ

- ควรมีราวจับหรือราวทรงตัวในห้องน้ำ เพื่อช่วยอำนวยความสะดวกในการเดินได้โดยรอบ ควรติดตั้งอย่างแน่นหนามั่นคงแข็งแรงเพื่อให้ใช้งานได้อย่างมั่นใจ เนื่องจากต้องรับน้ำหนักในการพยุงตัวหรือเคลื่อนที่ไปในทิศทางต่างๆ ราวจับมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเหมาะสม (เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4.5 ซม.) มีผิวเรียบไม่มีเหลี่ยมคม ทำจากวัสดุที่ปลอดภัย
- สุขภัณฑ์ในห้องน้ำควรติดตั้งตามระยะและตำแหน่งที่เหมาะสม ควรเป็นโถนั่งราบ ที่กดชำระแบบคันโยก เพื่อให้สะดวกต่อการใช้งาน
- อ่างล้างหน้าควรติดตั้งให้สามารถรับน้ำหนักจากการท้าวแขนสำหรับผู้สูงอายุที่ใช้ไม้เท้าได้ สำหรับผู้ที่ใช้รถเข็นควรเลือกรูปแบบที่มีส่วนโค้งเว้าด้านหน้า โดยให้พื้นที่ข้างใต้อ่างล้างหน้าโล่งเพื่อให้ผู้ใช้รถเข็นสามารถสอดขาเข้าไปได้สะดวก และควรเลือกสีที่ตัดจากผนังห้องหรือโทนสีสดใส เพื่อให้มองเห็นง่ายและชัดเจน
- เลือกโถสุขภัณฑ์ที่ออกแบบมาให้รับสรีระ มีความสูงใกล้เคียงกับเก้าอี้นั่งหรือรถเข็น (สูงจากพื้นประมาณ 42.5-45 ซม.) เพื่อที่ว่าผู้สูงอายุจะได้ไม่ต้องย่อหรือเขย่ง สามารถลุกนั่งได้ง่ายเพราะผู้สูงอายุมักมีปัญหาเรื่องข้อเข่าไม่ค่อยดี
- ก๊อกน้ำ ควรเลือกใช้ก๊อกแบบก้านโยก แบบปัดไปด้านข้าง หรือแบบอัตโนมัติ จะได้ไม่ต้องออกแรงในการปิดเปิดมากนัก



สุขภัณฑ์ที่มาความสูงใกล้เคียงกับเก้าอี้หรือรถเข็น ช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถลุกนั่งได้สะดวกยิ่งขึ้น

เก้าอี้นั่งอาบน้ำติดผนัง และ เก้าอี้นั่งอาบแบบสี่ขา ที่สามารถพับเก็บได้เมื่อไม่ใช้งาน

บริเวณส่วนอาบน้ำ

- ควรมีเก้าอี้นั่งซึ่งอาจเป็นแบบที่มีสี่ขาเคลื่อนย้ายได้ หรือแบบที่พับเก็บได้ สิ่งสำคัญคือต้องวางตั้งได้อย่างมั่นคง ไม่ลื่น หรือยึดติดอย่างแน่นหนา
- ฝักบัวเป็นแบบปรับระดับได้ มีแรงดันต่ำ เลือกก๊อกแบบก้านโยก ติดตั้งในบริเวณที่ผู้สูงอายุไม่ต้องเอี้ยวหรือบิดตัวเพื่อใช้งาน
- ไม่ควรใช้กระจกกั้น ควรใช้ม่านกั้นอาบน้ำ และหลีกเลี่ยงการใช้อ่างอาบน้ำ นอกเหนือไปจากนั้นสิ่งสำคัญที่ขาดไม่ได้ในการออกแบบห้องน้ำสำหรับผู้สูงอายุคือ “สัญญาณฉุกเฉิน” ติดตั้งในบริเวณที่สามารถใช้งานได้ง่าย เช่น บริเวณข้างสุขภัณฑ์ ให้คนภายนอกสามารถรับรู้ถึงความผิดปกติและเข้ามาช่วยได้ทันการณ์


พื้นที่ห้องน้ำและประตู

- ห้องน้ำควรมีความกว้าง 1.5 ถึง 2 เมตร
- ประตูห้องน้ำ ควร กว้างอย่างน้อย 90 เซนติเมตร
- ประตูควรเป็นลักษณะบานเลื่อนหรือบานประตูเปิดออก เพื่อให้คนอื่นสามารถเข้าไปช่วยเหลือได้ทันยามเกิดเหตุฉุกเฉิน
- ลูกบิดประตูควรเป็นก้านโยกหรือเขาควายที่ไม่ต้องอาศัยกล้ามเนื้อของนิ้วมือ หรือแรงบิดมากนัก


พื้นภายในและภายนอกห้องน้ำ

- พื้นภายในและภายนอกควรมีระดับเดียวกัน
- พื้นควรเรียบไม่มีธรณีประตูที่สามารถเดินหรือนั่งรถเข็นเข้าถึงได้ในทุกส่วน โดยปรับระดับพื้นให้ลาดเอียงต่อเนื่องไปยังท่อระบายน้ำ หรืออาจใช้รางระบายน้ำแบบยาววางตัวขนานไปกับแนวประตูเพื่อกันน้ำไหลย้อนออกมานอกห้อง
- วัสดุปูพื้นไม่ควรลื่นหรือมันวาว ควรมีความหยาบเพียงพอเพื่อป้องกันการลื่นหกล้ม ควรเลือกกระเบื้องปูพื้นที่มีค่ากันความลื่น (Slip Resistance) ซึ่งมีค่าตั้งแต่ระดับ R9-R13 สำหรับพื้นโซนเปียกควรเลือกกระเบื้องที่มีค่าป้องกันความลื่นอยู่ที่ R10 (ค่า R นี้ได้มาจากการทดสอบ Ramp Test โดยปูกระเบื้องบนทางลาดในระดับองศาต่างๆ) เพื่อลดอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้น
- สีวัสดุพื้นและผนังควรมีเฉดที่เห็นความต่างอย่างชัดเจน



ตัวอย่างกระเบื้องผิวหยาบ เพื่อป้องกันการลื่นหกล้มในห้องน้ำ

 

ขอขอบคุณแหล่งที่มาจาก
- รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษามาตรฐานขั้นต่ำสำหรับที่พักอาศัยและสภาพแวดล้อมของผู้สูงอายุ โดย ผศ. ไตรรัตน์ จารุทัศน์และคณะ
- ข้อแนะนำการออกแบบสภาพแวดล้อมและที่พักอาศัยของผู้สูงอายุ, หน่วยปฏิบัติการวิจัย สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุและคนพิการ, คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย